Κινητήριος μοχλός των Δ.Π.Μ.Σ, σύμφωνα και με το άρθρο 12, παρ. γ του Ν. 2083/92, είναι η «Ειδική Διατμηματική Επιτροπή», (Ε.Δ.Ε.). Οι διεπιστημονικές ιδιαιτερότητες κάθε Δ.Π.Μ.Σ. και οι αναληφθείσες δεσμεύσεις κατά την υποβολή και έγκριση των προγραμμάτων από το Υ.Π.Ε.Π.Θ. απαιτούν ιδιαίτερη σοβαρότητα, αλλά και προσεκτικότερη ανάλυση της ολικής ποιότητας, των τελικών στόχων και της βιωσιμότητας κάθε Δ.Π.Μ.Σ.
Προδιαγραφές και διαδικασίες γενικής εφαρμογής για τα ΔΠΜΣ
Η λειτουργία όλων των Δ.Π.Μ.Σ. του Ε.Μ.Π. διέπεται, πέραν του γενικότερου νομικού πλαισίου, από τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας (Ε.Κ.Λ.) του Ε.Μ.Π. άρθρο 7, «Οι μεταπτυχιακές Σπουδές». Δεδομένου ότι τα Δ.Π.Μ.Σ. οδηγούν κατ΄ αρχήν στη χορήγηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.), οι παρακάτω προτεινόμενες αρχές είναι προσαρμοσμένες στο πρότυπο αυτό. Υπενθυμίζεται ότι:
- Φορέας κάθε διατμηματικού Π.Μ.Σ. είναι η Ε.Δ.Ε., με επικεφαλής τον Διευθυντή του Δ.Π.Μ.Σ.
- Ακαδημαϊκά όργανα παροχής εκπαιδευτικού έργου και διδασκόντων παραμένουν οι συμμετέχοντες στο Δ.Π.Μ.Σ. Τομείς και Τμήματα (Σχολές), οι θέσεις των οποίων συντίθενται από τις Ε.Μ.Σ. των Σχολών και ορίζονται από τις Γ.Σ.Ε.Σ. των Τμημάτων (Σχολών).
- Συντονιστικό και εποπτικό, σε επίπεδο Ε.Μ.Π. όργανο των Δ.Π.Μ.Σ. είανι η θεσμοθετημένη (άρθρο 12 παρ. 1.β του Ν.2083/92, βλ. παρ. 1.3, άρθρου 5 του παρόντος) Συγκλητική Επιτροπή Μεταπτυχιακών Σπουδών, (Σ.Ε. - Μ.Σ).
- Ανώτατο εγκριτικό όργανο είναι η Σύγκλητος, οι αποφάσεις της οποίας για τις Μ.Σ. και επομένως και για τα Δ.Π.Μ.Σ., αποτελούν πλαίσιο εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας και των Δ.Π.Μ.Σ. στο Ίδρυμα.
- Οι Ε.Δ.Ε. των Δ.Π.Μ.Σ., σύμφωνα με τις αποφάσεις της Συγκλήτου για τις γενικές αρχές, τη δομή και το γενικό περιεχόμενο των Διεπιστημονικών Διατμηματικών - Μεταπτυχιακών Σπουδών, οργανώνουν τις απαραίτητες, ανά μάθημα ή σύνολα μαθημάτων ομάδες εργασίας, συνθέτουν τα αναλυτικά Δ.Π.Μ.Σ., μέχρι τέλους Ιανουαρίου κάθε ακαδημαϊκού έτους, τα υποβάλλουν στα Τμήματα και τους Τομείς που συμμετέχουν και συντονίζουν την προετοιμασία κοινών εισηγήσεων.
- Οι τελικές έγγραφες εισηγήσεις για το περιεχόμενο, τις διαδικασίες εφαρμογής και την ανάθεση της διδασκαλίας των μαθημάτων του Δ.Π.Μ.Σ. υποβάλλονται το αργότερο μέχρι 20 Φεβρουαρίου κάθε ακαδημαϊκού έτους από την Επιτροπή Μεταπτυχιακών Σπουδών (Ε.Μ.Σ.) κάθε συμμετέχοντος στο Δ.Π.Μ.Σ. Τμήματος (Σχολής), η οποία έχει κωδικοποιήσει τις προτάσεις των Τομέων, προς την Ε.Δ.Ε. και προς τη Γ.Σ.Ε.Σ. του συντονίζοντος Τμήματος (Σχολής). Η μη υποβολή εισήγησης σημαίνει ανεπιφύλακτη αποδοχή της πρότασης της Ε.Δ.Ε.
- Με ευθύνη του Προέδρου του συντονίζοντος το Δ.Π.Μ.Σ. Τμήματος (Σχολής) διανέμει έγκαιρα, το αργότερο μέχρι την 1η Μαρτίου, σε όλους τους προσκεκλημένους τις γραπτές εισηγήσεις των Ε.Δ.Ε. όλων των Τομέων που εξυπηρετούν διδακτικά το Δ.Π.Μ.Σ., τις τελικές εισηγήσεις της Ε.Μ.Σ., με απολογισμό του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους, αιτιολογική έκθεση και ανάλυση του προτεινόμενου νέου Δ.Π.Μ.Σ., τα συνημμένα αναλυτικά προγράμματα της ύλης κάθε μαθήματος και, εφόσον το κρίνει χρήσιμο, και την προσωπική του τελική εισήγηση, η Γ.Σ.Ε.Σ. του συντονίζοντος Τμήματος (Σχολής) συνεδριάζει με διευρυμένη σύνθεση το αργότερο μέχρι 10 Μαρτίου παρουσία όλων των μελών των Τομέων Δ.Ε.Π., Ε.Δ.Π., Ε.Δ.Τ.Π., Μ.Φ., που έχουν δικαίωμα και υποχρέωση να συμμετέχουν στη διδασκαλία των μαθημάτων (θεωρία, φροντιστήρια, ασκήσεις, εργαστήρια). Η Γ.Σ.Ε.Σ. αποφασίζει με τα έχοντα δικαίωμα ψήφου μέλη της για την έγκριση ή τροποποίηση των Προγραμμάτων στα επί μέρους μαθήματα και στο σύνολό τους, καθώς και για τα διδακτικά βοηθήματα που θα χρησιμοποιηθούν σε κάθε μάθημα. Η εν λόγω απόφαση της Γ.Σ.Ε.Σ. διαβιβάζεται στη Σ.Ε.-Μ.Σ., στη Διεύθυνση Σπουδών καθώς και στην αρμόδια Ε.Δ.Ε., οι απόψεις της οποίας επίσης διαβιβάζονται άμεσα και στη Σ.Ε.-Μ.Σ.
- Η Σ.Ε.-Μ.Σ. συνεδριάζει αμέσως, με ειδικά θέματα Ημερήσιας Διάταξης τα Δ.Π.Μ.Σ. του Ιδρύματος και εισηγείται αναλυτικά για κάθε ένα από αυτά προς τη Σύγκλητο Ειδικής Σύνθεσης, (Ε.Σ.), μέχρι 20 Μαρτίου.
- Η Σύγκλητος Ε.Σ. συνεδριάζει εντός του τρίτου δεκαημέρου του Μαρτίου, με θέματα Η.Δ. των Δ.Π.Μ.Σ. του Ιδρύματος και προσκεκλημένους τα αρμόδια στελέχη της Δ/νσης Σπουδών, τους Διευθυντές των Ε.Δ.Ε. και τα μέλη της Σ.Ε.-Μ.Σ. Οι σχετικές αποφάσεις της Συγκλήτου Ε.Σ. κοινοποιούνται στις Ε.Δ.Ε. και τις Γ.Σ.Ε.Σ. των Τμημάτων και είναι υπό τον περιοδικό έλεγχο της Σ.Ε.-Μ.Σ.
- Η μη τήρηση από μία Ε.Δ.Ε. της παραπάνω διαδικασίας σύνθεσης, έγκρισης και απολογισμού του έργου του αντίστοιχου Δ.Π.Μ.Σ. απαλλάσει κατ' αρχάς το Ε.Μ.Π. από την υποχρέωση υλικής ή ακαδημαϊκής υποστήριξης και από την ευθύνη για το περιχόμενο και την ποιότητα των Μ.Σ. που παρέχει το υπόψη Δ.Π.Μ.Σ. Στη συνέχεια, μέσω των οργάνων του, το Ίδρυμα κινεί τη διαδικασία της διακοπής διακοπής λειτουργίας του υπόψη του Δ.Π.Μ.Σ.
Χώρος προέλευσης των μεταπτυχιακών φοιτητών
Σε όλα τα Διεπιστημονικά - Διατμηματικά Π.Μ.Σ. του Ε.Μ.Π., γίνονται, καταρχήν δεκτοί από τις αντίστοιχες Ε.Δ.Ε., μετά από ανοικτή προκήρυξη για Μ.Δ.Ε.:
- απόφοιτοι του Ε.Μ.Π. και των άλλων Πολυτεχνικών Σχολών της χώρας.
- απόφοιτοι λοιπών ΑΕΙ της χώρας, θετικής κυρίως κατεύθυνσης.
- απόφοιτοι ΑΕΙ του εξωτερικού, θετικής κυρίως κατεύθυνσης, με σπουδές νόμιμα αναγνωρισμένες ως ισότιμες ελληνικών ΑΕΙ, με πτυχίο επιπέδου M.Sc. ή M. Eng ή άλλου ισοδύναμου τίτλου.
- τελειόφοιτοι του Ε.Μ.Π. ή ΑΕΙ των παραπάνω κατηγοριών, εφόσον καταθέσουν αποδεικτικά στοιχεία ότι η απόκτηση του πτυχίου τους θα προηγηθεί της έναρξης του Δ.Π.Μ.Σ.
- απόφοιτοι άλλων Τμημάτων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.
Προϋποθέσεις και κριτήρια επιλογής και εγγραφής των μεταπτυχιακών φοιτητών
Γενική προϋπόθεση εγγραφής των Μ.Φ. για την απόκτηση Μ.Δ.Ε. είναι η γνώση ενός ελάχιστου επιστημονικού υποβάθρου. Το υπόβαθρο αυτό καθορίζεται από την Ε.Δ.Ε., περιέχει δε ένα σύνολο προαπαιτούμενων Προπτυχιακών Μαθημάτων, τα οποία καλύπτουν τις θεμελιώδεις γνώσεις, στο ευρύτερο διεπιστημονικό αντικείμενο των Σχολών που χορηγούν το Μ.Δ.Ε.
Τα αποδεικτικά γνώσης του παραπάνω υποβάθρου καλύπτονται είτε με τα αναλυτικά περιεχόμενα των προηγούμενων σπουδών και υπόμνημα σταδιοδρομίας του Μ.Φ., είτε με την προεγγραφή του για παρακολούθηση και την επιτυχή εξέταση στα προπτυχιακά μαθήματα που καθορίζει η Ε.Δ.Ε. Ειδικότερα, κατά την επιλογή των υποψηφίων συνεκτιμώνται από την Ε.Δ.Ε., μετά από εισήγηση Επιτροπής Επιλογής των Μ.Φ., η οποία συγκροτείται από την Ε.Δ.Ε. και τα κριτήρια του άρθρου 12, παρ. 2 α και β του Ν. 2083/92, καθορίζονται δε ενδεχομένως και τα ποσοστά των εγγραφόμενων από κάθε χώρο προέλευσης. Ως προβλεπόμενα και από το Νόμο συμπληρωματικά κριτήρια λαμβάνονται υπόψη και τα παρακάτω:
- Η σειρά του βαθμού του πτυχίου σε σχέση με τους βαθμούς των υπολοίπων αποφοίτων στο ίδιο Τμήμα και Ακαδημαϊκό έτος.
- Η ερευνητική ή και τεχνολογική δραστηριότητα του υποψηφίου.
- Οι γνώσεις πληροφορικής.
- Οι συστατικές επιστολές.
- Εφόσον ο υποψήφιος είναι υπάλληλος, οι ανάγκες και προοπτικές του φορέα από τον οποίο προέρχεται.
Δομή και διάγραμμα ροής των ΔΠΜΣ
Συνοψίζεται στο διάγραμμα δομής και ροής των Μ.Σ. στο Ε.Μ.Π.. Ειδικότερα:
- Κύριος στόχος των Μ.Φ. είναι η απόκτηση, σε πρώτη φάση, του Μ.Δ.Ε. και στη συνέχεια για όσους επιθυμούν να συνεχίσουν και υπό ορισμένες προϋποθέσεις του Δ.Δ.
- Η κάλυψη των προαπαιτήσεων γίνεται με προεγγραφή των υποψηφίων Μ.Φ. Στη συνέχεια, οι επιτυχόντες στα προαπαιτούμενα μαθήματα Μ.Φ. εγγράφονται στο Π.Μ.Σ. για την απόκτηση του Μ.Δ.Ε., το οποίο χορηγείται μετά από επιτυχή παρακολούθηση πλήρους ετήσιου (12μηνου) Π.Μ.Σ. Το πρόγραμμα καλύπτεται από δύο τετράμηνα (συνολικής διάρκειας 24 εβδομάδων και είκοσι, κατ΄ ελάχιστο, έως σαράντα κατά μέγιστο διδακτικών μονάδων) μεταπτυχιακών μαθημάτων εμβάθυνσης τα οποία ορίζει η Ε.Δ.Ε. (από τον πίνακα των μαθημάτων που περιέχονται στην αντίστοιχη Υ.Α.) και εγκρίνει τελικά η Σύγκλητος, με το ενδεικτικό ακαδημαϊκό ημερολόγιο της παραγράφου 3.4. Ακολουθεί η εκπόνηση μεταπτυχιακής εργασίας. Η επιτυχής παρακολούθηση των δύο τετραμήνων του Π.Μ.Σ. αποτελεί και την προϋπόθεση για την απ΄ ευθείας, δηλαδή χωρίς Μ.Δ.Ε., εκπόνηση Διδακτορικής Διατριβής, με την αναφερόμενη στο συνημμένο διάγραμμα ροής πορεία προς τη Σ.Ε.
- Σε περιπτώσεις διαπανεπιστημιακών Π.Μ.Σ., δηλαδή συνεργασίας και Τμημάτων ΑΕΙ τετραετούς φοίτησης, είναι δυνατή η κάλυψη του προγράμματος μαθημάτων και σε τρία, κατά μέγιστο, ακαδημαϊκά εξάμηνα. Στις περιπτώσεις αυτές τροποποιούνται ανάλογα, το ακαδημαϊκό ημερολόγιο της παρ. 3.4. και οι χρονικές δεσμεύσεις των παρ. 3.5. και 3.6.
- Το πρόγραμμα προβλέπει τμήματα της τάξεως των 30 με 40 Μ.Φ., τον ακριβή αριθμό των οποίων καθορίζει η Ε.Δ.Ε., ενώ τα μαθήματα που απαιτούν εργαστηριακή εξάσκηση ή χρήση Η/Υ θα περιλαμβάνουν κατά το δυνατό ατομική εκπαίδευση των Μ.Φ. Ιδιαίτερη έμφαση θα δίδεται και στην εκπαίδευση των Μ.Φ. κατά ομάδες με ουσιαστικά θέματα μικρής έκτασης ώστε να ενισχυθεί το ομαδικό πνεύμα και η συνθετική ικανότητά τους.
- Η διάρθρωση των μεταπτυχιακών μαθημάτων περιλαμβάνει υποχρεωτικά και κατ΄ εκλογήν υποχρεωτικά (Κ.Ε.Υ.) μαθήματα. Στον κύκλο των υποχρεωτικών μαθημάτων παρέχονται προαπαιτούμενα μαθήματα κορμού και ειδίκευσης. Κατά την κρίση της Ε.Δ.Ε. τα μαθήματα μπορεί να δίνονται από άλλα Τμήματα του Ε.Μ.Π. ή και άλλα Α.Ε.Ι. Είναι προφανές ότι πολλά από τα μαθήματα εμβάθυνσης των Δ.Π.Μ.Σ. είναι επιλέξιμα από τα Π.Π.Μ.Σ.
- Οι κάτοχοι άλλου ισοδύναμου Μ.Δ.Ε. σε αντίστοιχη με το περιεχόμενο του προτεινόμενου Π.Μ.Σ. επιστημονική περιοχή, δύνανται, μετά από εισήγηση της Ε.Δ.Ε., να αποταθούν στο συντονίζον Τμήμα ή σε ένα από τα συνεργαζόμενα Τμήματα για ορισμό Συμβουλευτικής Επιτροπής και να προχωρήσουν στην εκπόνηση Διδακτορικής Διατριβής, με ή και χωρίς παρακολούθηση μεταπτυχιακών μαθημάτων, τα οποία υποδεικνύει η συσταθείσα για τον Υ.Δ., Σ.Ε.
- Η μετά την απόκτηση του Μ.Δ.Ε. εκπόνηση της Διδακτορικής Διατριβής, ελάχιστης διάρκειας δύο (2) ακαδημαϊκών ετών, ακολουθεί την νομοθετημένη διαδικασία και καταλήγει στην απονομή του Διδακτορικού Διπλώματος (Δ.Δ.) του Ε.Μ.Π.
Σύνθεση των αναλυτικών περιεχομένων των ΔΠΜΣ, έλεγχος και αξιολόγηση
Οι Ε.Δ.Ε. των Δ.Π.Μ.Σ., σύμφωνα με τις αρχές γενικής εφαρμογής της παρούσας παραγράφου, πρέπει να καθορίσουν τα αναλυτικά περιεχόμενα, τόσο των προπτυχιακών μαθημάτων του πενταετούς κύκλου σπουδών που καλύπτουν το απαραίτητο για την εγγραφή σε κάθε ένα Μ.Δ.Ε., γνωσιολογικό υπόβαθρο, όσο και των μαθημάτων εμβάθυνσης και όλες τις άλλες απαιτήσεις ενός καλά οργανωμένου Π.Μ.Σ. Ειδικότερα, με απόφαση των Ε.Δ.Ε., πρέπει να καθορίζονται μέχρι τέλους Φεβρουαρίου. κάθε ακαδημαϊκού έτους, για κάθε ένα Δ.Π.Μ.Σ., λαμβάνοντας υπόψη και το εγκεκριμένο από το Υ.Π.Ε.Π.Θ. και δημοσιευμένο στο Φ.Ε.Κ. περιεχόμενό τους:
- Οι τίτλοι και τα αναλυτικά περιεχόμενα των μαθημάτων του πενταετούς κύκλου σπουδών του Ε.Μ.Π., όπως προκύπτουν από τις Διατμηματικές απαιτήσεις για το διεπιστημονικό γνωστικό αντικείμενο κάθε Μ.Δ.Ε., με τη βιβλιογραφία και τα διδακτικά βοηθήματα.
- Οι τίτλοι και τα αναλυτικά περιεχόμενα των μαθημάτων εμβάθυνσης, Υποχρεωτικών και Κ.Ε.Υ., όπως παραπάνω.
- Οι εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας κάθε μαθήματος, όπου περιλαμβάνονται όλες οι διδακτικές δραστηριότητες.
- Η χρονική αλληλουχία ή αλληλεξάρτηση των μαθημάτων.
- Οι διδακτικές μονάδες (credit, unites de valeur) κάθε μαθήματος.
- Τα χαρακτηριστικά του μαθήματος από πλευράς τεχνικής υποστήριξης.
- Οι επικαλύψεις με άλλα μαθήματα προπτυχιακού επιπέδου, Μ.Δ.Ε., Διδακτορικού Διπλώματος.
- Το σύστημα βαθμολογίας.
- Ο συνεχής έλεγχος και αντικειμενική αξιολόγηση όλων των μαθημάτων για την απόκτηση Μ.Δ.Ε. ως προς τη διατμηματικότητα και διεπιστημονικότητα της διδακτέας ύλης και τα θέματα εξετάσεων, προς αποφυγή οποιασδήποτε σχέσης υποκατάστασης των κανονικών προγραμμάτων προπτυχιακών σπουδών των Τμημάτων του Ιδρύματος. Ο έλεγχος και η αξιολόγηση γίνεται τόσο εσωτερικά, από ερωτηματολόγια που συμπληρώνουν και παραδίδουν στην Ε.Δ.Ε. και την Σ.Ε.-Μ.Σ. οι διδάσκοντες και οι Μ.Φ., όσο και εξωτερικά από διεθνούς κύρους αξιολογητές που προεγκρίνονται από την Ε.Δ.Ε. και αποφασίζονται από τη Σύγκλητο, μετά από γνώμη της Σ.Ε.-Μ.Σ.
Γλώσσα διδασκαλίας
Γλώσσα διδασκαλίας είναι η αγγλική στο πλαίσιο της Διεθνοποίησης των Π.Μ.Σ.
Βιωσιμότητα - Αυτοχρηματοδότηση
Η φοίτηση για ημεδαπούς ή προερχόμενους από την Ε.Ε. Μ.Φ. είναι χωρίς δίδακτρα. Η χρηματοδότηση και η βιωσιμότητα των Δ.Π.Μ.Σ. πρέπει να εξασφαλιστούν από τους εξής πόρους:
- Προϋπολογισμός του Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ., κατά την πρώτη διετία εφαρμογής του προγράμματος.
- Πόροι του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας του Ε.Μ.Π.
- Χρηματοδότηση του Ε.Μ.Π. από φορείς του ευρύτερου Δημοσίου (Υπουργεία, Ν.Π.Δ.Δ. κλπ) ή και του ιδιωτικού τομέα, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτει το Ε.Μ.Π.
- Δίδακτρα για τους εκτός Ε.Ε. αλλοδαπούς φοιτητές, με εξαιρέσεις κατά περίπτωση.
Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για τη χορήγηση υποτροφιών σε Μ.Φ., σύμφωνα με τον κανονισμό υποτροφιών.